Mekanik Testler
1. Çekme Mukavemeti – Çekme Dayanımı – Çekme Gerilmesi – Tensile Strength
Tasarımda en çok önemsenen özellikler, malzemelerin ne kadar dayanıklı oldukları ve ne ölçüde şekil değiştirebilme kabiliyetine sahip olduklarıdır. Malzemelerin dayanım ve şekil değiştirme özelliklerini belirlemede kullanılan en yaygın test; “ÇEKME DENEYİ” dir. Çekme deneyi, bu amaç için hazırlanan bir test numunesinin (çekme numunesi) çekme makinesine bağlanarak çekme kuvvetine maruz bırakılmasıdır. Etki eden kuvvet numune koparılana kadar arttırılır. Bu esnada, etki eden kuvvet ve test numunesinde meydana gelen uzama sistem tarafında sürekli olarak kaydedilir. Çekme çubuklarında uygulanan çekme kuvveti Newton (N) olarak kabul edilmiştir. Çekme testi sonuçları, Maksimum Yük, Maksimum Yük Sapması, Maksimum Uzama, Kırılma Yükü, Kırılma Sapması, Elastik Modülü sonuçlarını içerir.
2. Akma Dayanımı – Akma Mukavemeti – Yield Strength
Çekme deneyinde malzemeye uygulanan kuvvet, bir noktadan sonra malzemeyi elastik halden çıkarıp kalıcı deformasyona yol açar. Bu noktaya akma sınırı denir. Akma sınırı aşılmadan kuvvet kaldırılırsa malzeme tekrar eski haline döner. Bu noktada ölçülen kuvvet bize çeliğin akma dayanımını gösterir. Newton / milimetrekare (N/mm2) birimi ile gösterilir.
3. Kopma Uzaması – Elongation
Çekme numunesinin boyunda meydana gelen en yüksek kalıcı uzama oranı olarak tanımlanır. Yüzde (%) olarak gösterilir.
4. Kesit Daralması – Reduction in Area
Çekme çubuğunun koptuğu andaki kesitinin, başlangıç kesitine oranıdır ve % ile ifade edilir.
5. Çentik Darbe Deneyi – Impact Test
Malzemelerin dinamik yüklere karşı ne kadarlık bir kırılma enerjisine sahip olduğunu belirlemek, ani darbe sebebiyle malzemenin absorb ettiği enerji miktarını ölçmek, malzemenin süneklik-gevreklik özelliklerini değerlendirmek ve malzemenin hangi sıcaklıklarda sünek hangi sıcaklıklarda gevrek bir davranış sergilediğini belirlemek amacıyla çentik darbe deneyi yapılır.
Çentik darbe deneyinde kullanılan test numunesi üzerine, üç boyutlu bir gerilme sağlamak amacıyla, bir çentik açılır.
• Çentik numunenin tam ortasından açılırsa ve test cihazının kırma çekici çentikli numunenin çentik hizasının arka tarafından çarparak kırarsa, deney CHARPY Çentik Darbe Deneyi adını alır.
• Çentik, numunenin merkezinden daha uzak bir mesafede (örneğin, numunenin 1/3 lük kısmında) açılırsa ve test cihazının kırma çekici, çentikli numunenin uç kenarına yakın yerden çarparak numune kırılırsa, deneyin adı IZOD Çentik Darbe Deneyi adını alır.
6. Sertlik – Hardness
Sertlik: Bir malzemenin yüzeyine batırılan sert bir cisme karşı gösterdiği dirençtir. Sertlik değerleri direk olarak malzemelerin dayanımları ile alakalı olduğu için büyük önem taşır.
Sertlik deneyi; malzemelerin dayanımları ile ilgili bağıl değerler veren tahribatsız bir test yöntemidir.
• Sertlik ölçme yöntemleri batıcı ucun geometrisine ve uygulanan kuvvet büyüklüğüne göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:
– Brinell sertlik ölçme metodu (BSD – HB)
– Vickers sertlik ölçme metodu (VSD – HV)
– Rockwell sertlik ölçme metodu (RSD-C – HRC)
